شناخت پشم در قالیبافی
پشم یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین عناصر تشکیل‌دهنده قالی است. معمولا پشم، بصورت پرز یا گوشت فرش بافته می‌شود اما در برخی مناطق تار و پود فرش‌های خود را نیز از پشم انتخاب می‌کنند.
درصد زیادی از مرغوبیت یک فرش، به نخی که در بافت آن بکار رفته است بستگی دارد، پس هرچه پشم بکار رفته در فرش مرغوب‌تر باشد، کیفیت فرش نیز بالا می‌رود. از سوی دیگر کیفیت پشم نیز، خود به عوامل متعددی بستگی دارد.
زمان چینش پشم، نژاد دام، سن دام، منطقه جغرافیایی و شرایط آب و هوایی، بهداشت و سلامت دام، خوراک مصرفی دام و ... همگی از عواملی هستند که مستقیما روی مرغوبیت پشم تاثیر دارند.
همچنین گوسفندان با نژادهای مختلف، قطعا دارای پشم‌های مختلفی از لحاظ اندازه قطر و طول، نرمی و زبری، رنگ پشم، استحکام تارهای پشم و ... هستند و هریک از این مولفه‌ها نیز روی کیفیت پشم تاثیرگذار هستند.
انواع پشم
پشم بهاره:
چینش پشم در بهار اولین سال عمر یک گوسفند را پشم بهاره می‌گویند. این پشم بسیار ظریف و نرم است و از مرغوبیت بالایی برخوردار است. پشم بهاره در نواحی مختلف به نام‌های پشم بره و یا چین اول هم معروف است.
پشم پاییزه:
چین دوم دام را پشم پاییزه می‌گویند که معمولا در ماه‌های مهر یا آبان چیده می‌شود. مرغوبیت این پشم نسبت به پشم بهاره کمتر است اما سبک تر بوده و حلاجی راحت تری به دلیل داشتن الیاف کوتاه تر دارد.
پشم یک ساله:
چینش پشم وقتی یک سال از عمر گوسفند گذشته باشد را پشم یکساله می‌گویند. این پشم، پشم سالم و محکمی است اما طول کمی نسبت به حد معمول دارد. پشم گوسفندان مسن تر را سالی دوبار باید چینش کنند. این کار باعث جلوگیری از ریزش پشم گوسفندان می‌شود.
پشم میش:
پشمی که از گوسفندان بالغ چیده می‌شود، پشم میش نام دارد. میش‌ها معمولا قبل از بره‌زایی پشمشان چیده می‌شود. در طول بارداری وقتی پشم میش بلند می‌شود، می‌توان آنها را کوتاه کرد. این کار برای پروش و رشد دام مفید است.
پشم مرده یا پنبه‌ای:
از گوسفندان مرده یا مریض بدست می‌اید. درست است که کیفیت آن به سن گوسفند و طریقه جداسازی پشم از پوست دام بستگی دارد، اما فاقد درخشندگی و روغن طبیعی بوده و زندگی در آن وجود ندارد، رنگ را خوب جذب نمی‌کند و در بین قالیبافان طرفدار زیادی ندارد.
پشم دباغی:
این پشم از تخته پوست گوسفند چیده می‌شود. جزو پشم‌های نامرغوب است و فاقد لطافت، چربی، مجعد بودن و در کل ویژگی‌های یک پشم زنده است. این پشم در دباغ خانه‌ها و توسط آهک و آنزیم چیده می‌شود و استفاده از آن در قالیبافی منع شده است.
پشم ناشور:
پشم‌هایی که پس از چیده شدن مستقیما تقسیم و یا انبار می‌شوند، پشم ناشور نام دارند. این پشم‌ها که نشسته و مرطوب انبار می‌شوند، چربی آنها، در اثر رطوبت و دما باعث فاسد شدن پشم شده و یا حالتی خشک به پشم میدهد که اصطلاحا می‌گویند پشم چوبی شده است.
پشم کهنه:
این پشم از منسوجات دست دوم تهیه می‌شود. معمولا در قالیبافی استفاده نمی‌شود اما برای برخی محصولات بافتنی مثل زیرانداز از آن استفاده می‌شود.
ضایعات پشم:
به ضایعاتی که از ماشین ریسندگی به جای می‌ماند ضایعات پشم گفته می‌شود. این ضایعات در قالیبافی هیچ استفاده‌ای ندارند.
همانطور که قبلا گفته شد عوامل متعددی بر مرغوبیت پشم تاثیرگذار هستند. در ایران به دلیل وجود نژادهای مختلف دامی و شرایط اقلیمی و آب و هوایی مختلف، تنوع زیادی از پشم‌ها با مرغوبیت‌های مختلف در دسترس قالیبافان برای تهیه فرش قرار دارد.
پیشنهاد میکنیم مطالب زیر را نیز مشاهده کنید
نظرات کاربران